Materijali za izradu jarbola
Do nedavno, jedini materijal koji se koristio za izradu jarbola bio je aluminij. No, razvojem tehnologije otkriven je novi materijal koji se pokazao čvršćim i lakšim od aluminija. Danas, na svim regatnim jedrilicama, jarboli su izrađeni od karbonskih vlakana.
Koje su prednosti karbona u odnosu na aluminij?
- Karbon je lakši i čvršći od aluminija. Cijev od karbona, određene duljine i određenog poprečnog presjeka, čvršća je od iste takve aluminijske cijevi. To u praksi znači kako profil manjeg poprečnog presjeka od karbona može podnijeti veća opterećenja. Ipak negativna strana karbona je manja elastičnost u odnosu na aluminij.
- Zahvaljujući tehnologiji i osobinama materijala, poprečni presjek i debljina stijenki jarbola ne treba biti jednaka. Ovisno o proračunu opterećenja, na određene dijelove jarbola se dodaje ili smanjuje broj slojeva karbonskih vlakana. U izradi aluminijskih jarbola to je praktično nemoguće.
- Svi dodaci za bazu križeva, pripona i ostalih hvatišta mogu se direktno izraditi kao jedno tijelo s karbonskim jarbolom bez bušenja, dok aluminijski jarbol treba dodatno bušiti kako bi se pričvrstili svi potrebni dijelovi.
- Najvažnija razlika između karbonskog i alumijskog jarbola je; karbonski jarbol, zbog toga što je lakši, smanjuje silu posrtanja na valovima.
Iz navedenih faktora postaje vidljivo zbog čega je karbonski jarbol lakši, homogeniji i učinkovitiji od aluminijskog jarbola.
Vrste pripona
U proizvodnji pripona koriste se različiti profili izrađeni od čeličnih legura. Danas su najčešće u upotrebi;
Sajla (pleteno čelik čelo). Donedavno je čelična sajla bila jedini profil koji se koristio za izradu pripona na jarbolima. Sajla ima relativno veliki postotak rastezanja pri opterećenju, no nakon što opterećenje prestane, njena duljina se vraća na početnu vrijednost. Na priloženoj tablici možemo vidjeti kolike su prekidne čvrstoće za poprečne presjeke sajli od 3 do 16 mm.
| Promjer sajle [mm] | Prekidna čvrstoća [kN] | |
| 3 | 8 | |
| 4 | 14 | |
| 5 | 22 | |
| 6 | 31 | |
| 7 | 43 | |
| 8 | 56 | |
| 10 | 88 | |
| 12 | 126 | |
| 14 | 171 | |
Prekidne čvrstoće običnih pletenih čeličnih sajli promjera 3 do 14 mm
Dyform. To je također pleteno čelik čelo, no zbog drukčijeg načina pletenja i oblika niti, Dyform ima manju rastezljivost, od obične sajle (oko 5%).
| 5% prekidne čvrstoće | |
| sajla | 1 mm |
| dyform | 0.95 mm |
| šipka | 0.7 mm |
Rastezanje sajle pri opterećenju od 5% prekidne čvrstoće. Rastezanje sajle se mjeri na duljini od 2m
Šipka. Danas svaka regatna jedrilica koja jedri regate na visokom nivou umjesto sajli koristi šipke. Šipke su naravno skuplje u odnosu na sajle, ali imaju čak 30% manje rastezanje u usporedbi sa pletenim čelik čelima.
iz knjige "Biti brži"
ing. pom. Ova e-mail adresa je zaštićena od spambota. Potrebno je omogućiti JavaScript da je vidite.
